De Zutphense fotograaf (en bestuurslid van de expositie) Patrick van Gemert geeft een toelichting bij het werk van de Egyptenaar Rehab Eldalil. Foto: Henk Derksen
De Zutphense fotograaf (en bestuurslid van de expositie) Patrick van Gemert geeft een toelichting bij het werk van de Egyptenaar Rehab Eldalil. Foto: Henk Derksen

World Press Photo verkent grenzen fotojournalistiek

Cultuur

ZUTPHEN - De allerbijzonderste persfoto’s van over de hele wereld zijn nog tot en met zondag 31 juli te zien in de Walburgiskerk in Zutphen. In enkele beelden of series. Van snapshots tot kunstzinnige experimenten. Soms in één oogopslag helder: een Griekse vrouw die vlucht voor een verwoestende brand. Soms indirect in beeld gebracht: wapperende kledingstukken aan kruisen langs een weg in Canada. Steeds weer vertellen fotojournalisten wezenlijke verhalen over hun medemensen. Veelal schrijnend, maar vaak toch ook met zachte blik.

Door Sander Grootendorst

Bestuurslid Patrick van Gemert, zelf fotograaf, leidt de bezoekers rond door de kerk die de World Press Photo-expositie elke zomer de ruimte geeft; inmiddels voor de achtste keer. “We hebben ook nu weer geprobeerd de foto’s zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. De Walburgiskerk leent zich daar bij uitstek voor.” Voor het eerst is de raadskapel bij de expositie betrokken, waardoor – als in een geslaagde foto – de expositie meer diepte heeft gekregen.


Voor de achtste keer is de Walburgiskerk het decor van de World Press Photo-expositie. De grote foto van het gapende meisje is gemaakt door de Argentijnse Irina Werning. “Het meisje zou haar lange haar afknippen zodra ze na corona weer naar school mocht.” Foto: Henk Derksen 

Gaatjes
Een daar aangebrachte fotoserie toont meteen een ingrijpende vernieuwing die World Press Photo heeft ondergaan. Van Gemert: “In de fotojournalistiek is het strikt verboden om foto’s te bewerken. Het is wat het is, je ziet wat je ziet: dat is het verhaal. Maar dit jaar is de categorie ‘open format’ ingevoerd: daar mag het wel. Al moet fotografie wel altijd de basis vormen. En het verhaal moet kloppen.”

De Mexicaan Yael Martínez prikte gaatjes in zijn foto’s, hield ze tegen het licht en fotografeerde ze opnieuw. “Ik vind het prachtig,” zegt Van Gemert.

De Egyptenaar Rehab Eldalil liet borduursels aan zijn foto’s toevoegen: hij had aan vrouwelijke bedoeïenen gevraagd hoe ze zich zelf geportretteerd zouden willen zien, dit was hun antwoord. 

De Noor Jonas Bendiksen ging het verst: hij maakte foto’s in een Noord-Macedonische stad waar fabrieksmatig nepnieuws wordt geproduceerd, bracht daar een veelgeprezen fotoboek over uit en verkondigde vervolgens doodleuk dat alle afgebeelde personen erin waren ‘geshopt’. Maar Bendiksen beweegt zich volgens de jury toch nog altijd binnen de marges van de journalistiek. Een fascinerend spanningsveld, stelt Van Gemert.

Persvrijheid
World Press Photo is afgestapt van de traditionele categorieën zoals ‘hard nieuws’, ‘natuur’ en ‘sport’. In plaats daarvan zijn regio’s (werelddelen) vertegenwoordigd. “Dat geeft fotografen met smalle budgetten meer kans, het aanbod is groter.” Misschien de opvallendste foto van de expositie is gemaakt in Myanmar: jongeren schieten met katapulten op veiligheidstroepen. Van Gemert: “Het is niet eens de kwaliteit van de foto zelf, het is dit.” Hij wijst naar de plek waar bij alle andere foto’s de naam van de maker wordt vermeld. Maar hier staat: “Anonymous.” “Naamsvermelding zou zijn dood betekenen.”

Van Gemert: “De persvrijheid staat wereldwijd onder druk. Er zijn nog maar een paar landen waar je als persfotograaf veilig je werk kunt doen. Nederland hoort daar nog net bij, maar op het randje.” Het nieuws overbrengen, de verhalen van mensen doorgeven: het is niet zonder gevaar, maar het blijft noodzakelijk. Een overzicht in de dwarskapel van vijfenzestig jaar World Press werpt daar licht op: vijfenzestig jaar wereldgeschiedenis trekt voorbij. Met iconische foto’s als die van het Vietnamese napalmmeisje, dat in feite dankzij de fotograaf werd gered. Maar ook met een bekroonde foto waarvan de winnaar de prijs weigerde. Hoe kun je worden geëerd voor een plaatje van vreselijke ellende? Alweer: een boeiend journalistiek spanningsveld. 

Van Gemert: “Als fotograaf ben ik een keer meegeweest met een hulpkonvooi naar voormalig Joegoslavië. Kom je daar aangereden in een verscheurd land, stap je uit om een paar foto’s te maken en vervolgens weer door te rijden. Ik dacht: dat ga ik dus helemaal niet doen. Maar toen kwam er een man op me af die zei: Jij bent als fotograaf belangrijker dan het hulpkonvooi. Jij kunt onze verhalen aan de wereld doorvertellen.”

Info en tickets: 


www.zutphendoen.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant