Kind-eigen liedjes hertaald door Jan Rot

Ulftse Nachtegalen in première

ULFT – Wat had Jan Rot graag bij de première van ‘Kinderverhalen’ willen zijn, op zondag 22 mei in Kasteel Huis Bergh door de Ulftse Nachtegalen. Hij hertaalde in opdracht van de Nachtegalen een klein jaar geleden de kinderliedjes van de wereldberoemde componist Arvo Pärt in het Nederlands. Maar op 22 april overleed hij. “Poëtische juweeltjes van teksten achterlatend”, aldus kinderkoordirigent Lizette Tijdink.

Door Josée Gruwel 

Tijdink, dirigent van kinderkoor De Jonge Nachtegalen, is de aanjager van het project ‘Kinderverhalen’. “Enkele jaren geleden kreeg ik van Ben Simmes, dirigent van het Nachtegalen Jeugdkoor, een boekje met de kinderliedjes van Arvo Pärt. In een muziekwinkel in Berlijn had hij het op de kop getikt. Het boekje met de liedjes was in 2015 in een Duitse en Engelse vertaling door de Weense uitgever Universal Editions uitgebracht. Vijftien prachtige liedjes die helemaal passen bij de belevingswereld van kinderen, over dieren, school, sprookjes, speelgoed en feest. Maar ja, voor Nederlandse kinderen best moeilijk om ze in een vreemde taal allemaal in te studeren.” 

Droom
In 2021 ging Tijdink op zoek naar een hertaler. Het zou mooi zijn als we de liedjes in 2022 - het jaar dat de Nachtegalen zestig jaar bestaan - kunnen zingen, dacht ze. Haar ultieme droom was uiteindelijk om voor de hertaling Jan Rot te vragen, die kende ze van de Nederlandse hertaling van Bachs ‘Matthäus Passion’ en van Schuberts lied ‘Das wandern ist des Müllers Lust’, dat ze met het kinderkoor ook zingt en waar ze blij van wordt. Ze wist: hij verstaat de kunst om in de klank van de taal dicht bij de oorspronkelijke tekst te blijven. Hij maakt frisse, heldere teksten met een kwinkslag. 

Jongste bediende
Tijdink zag op de website van Jan Rot dat hij zowel directeur als jongste bediende was van zijn ‘bedrijf’. Geen management dus om mee te overleggen. Contact werd daarna gemakkelijk en snel gelegd en de muziek opgestuurd. “Na het bestuderen van de liedjes vertelde hij het fantastisch leuk te vinden dat ik hem met deze muziek in aanraking bracht. Hij wilde de teksten graag hertalen.” Tijdink vertelde hem dat ze eerst sponsors moest zoeken en hij dan de opdracht zou krijgen. Voor de zomer was het financiële plaatje bij de Nachtegalen rond. Toen Tijdink Jan Rot hierover belde, was de verrassing groot. “Ik ben al klaar”, zei hij. “Tijdens een ziekenhuisopname was zanger/tekstschrijver, die ongeneeslijk ziek bleek, met de liedjes aan de slag gegaan.” In plaats dat hij er vanaf 1 juli mee aan het werk zou gaan, was de klus op die datum al geklaard. Na de zomervakantie van 2021 kon er door de Nachtegalen gerepeteerd worden. De titel van de liedjes die door Pärt (1935 tot heden) geschreven werden toen hij studeerde aan het conservatorium van Talinn (1957 – 1963) was oorspronkelijke ‘Lapsepölve lood’. Jan Rot hertaalde de titel letterlijk in ‘Kinderverhalen’. 

Jeugdkoor erbij
Omdat de toonzetting vaak twee- of driestemmig is, is bij het zingen ondersteuning van de Jonge Nachtegalen door het Jeugdkoor, onder leiding van Ben Simmes, een vereiste.
Simmes: “De Jonge Nachtegalen zingen eenstemmig en het Jeugdkoor brengt de meerstemmigheid. De melodieën klinken lichtvoetig, soms grappig, ritmisch en ze zijn vaak levendig van aard.” Simmes arrangeerde de begeleiding voor piano, dwarsfluit en viool. “Omdat de melodie-instrumenten prachtig samenklinken met de jonge zangstemmen en de tegenstemmen in de begeleiding extra kleur geven.” Ook transponeerde hij alle liedjes naar een hogere zetting. “Omdat ze dan mijns inziens beter tot hun recht komen.” Jeugdkoorlid Marlou Kroesen: “De liedjes horen eigenlijk niet echt bij de leeftijd van jeugdkoorleden, maar het ondersteunen van het kinderkoor doen we graag. De teksten zijn mooi geformuleerd en veel melodieën zijn super vrolijk.” Emma Ebbers, ook jeugdkoorlid: “Mijn lievelingsliedjes zijn ‘Zomerwals’, het is zo vrolijk, je denkt bij het zingen aan de zomer en wordt blij. En ‘Atoompje’, met een solo, zo lief.”

Theatermaker
Om de liedjes van ‘Kinderverhalen’ te doorleven en ze zo dicht mogelijk bij de sfeer ervan te presenteren, werken de dirigenten en de koorleden tijdens een aantal repetities samen met theatermaker Theo Soontiëns. Hij heeft van de liedjes, die eigenlijk los van elkaar staan, een logisch verhaal proberen te maken. “Want bij een verhaal is er samenhang. Als je kinderen vervolgens bewust maakt van wat ze zingen en ze heel subtiel leert om daar uitdrukking aan te geven, dan geeft dat meerwaarde. Voor henzelf, en voor het publiek. ‘Kinderverhalen’ leent zich hier goed voor. De sfeer van de liedjes ademt zo de liefde voor het kind-zijn, de muziek en de tekst zijn zo kind eigen.” Voordat Soontiëns echt aan het werk kon, moesten eerst alle vijftien teksten door de koorleden uit het hoofd gekend zijn. “Dat is een aardig klusje.” Emma Ebbers: “Als je de liedjes maar vaak genoeg zingt, is het echt te doen.” 

‘Als regen
druppelt,
drip drip drip
En alle grond
is dichtgeslibd
Dan vieren
alle kikkers
feest
Zo lang is het
niet nat
geweest’

Jan Rot

Ontwerper Frans Hesselink heeft een prentenboekje met alle teksten van ‘Kinderverhalen’ gemaakt. Dit boekje wordt als programmaboekje gebruikt bij het concert in Kasteel Huis Bergh. Het concert is voor genodigden, waaronder de ‘Vrienden van de Ulftse Nachtegalen’, ouders en sponsoren. Maar wie er niet bij kan zijn heeft volop de kans om ze te horen tijdens het galaconcert van de Ulftse Nachtegalen.

Galaconcert in Amphion
Want het 60-jarig bestaan van de Ulftse Nachtegalen, die opgericht werden in februari 1962, wordt 18 september om 14.00 uur gevierd met een galaconcert in de grote zaal van Amphion Cultuurbedrijf in Doetinchem. Er wordt een feeëriek repertoire gebracht, met onder andere werken van Gjeilo, Elgar, Fauré en Poulenc. En natuurlijk worden er de nodige liedjes uit ‘Kinderverhalen’ gezongen. Daarnaast komt Andersons sprookje ‘Het Meisje met de Zwavelstokjes’, dat wegens corona twee keer niet door kon gaan, dan toch tot leven. Tickets via www.amphion.nl.