Ben Beijer.

Ben Beijer.

Roel Kleinpenning

Ben Beijer bekijkt ‘t anders: Made in…

Opinie

U hoeft waarschijnlijk geen twee seconden na te denken wat er na, Made in… volgt.
China, helemaal goed, u mag door naar de volgende ronde voor de wasmachine met centrifuge. Die wasmachine kwam vroeger tien tegen één uit Gaanderen. De expositie op het DRU industriepark in Ulft is verlengd tot eind oktober las ik in deze krant. Ik heb al eerder gekeken, wilde herinneringen ophalen aan mijn geboortedorp. Er staan artikelen van Vulcaansoord die in 1979 na honderdzestig jaar moest sluiten. De directe vluchtte met subsidiegelden naar het buitenland, driehonderd werknemers kregen ontslag. Nog zie ik de teksten op de fabriek: ‘Opgebouwd door arbeiders, afgebroken door het kapitaal’. Bedrog is van alle tijden weten we sinds het mondkapjesschandaal maar al te goed.
Prachtige gietijzeren producten gingen over de hele wereld. Frivole lantaarnpalen, raamkozijnen, muurankers, maar ook en vooral de eerste gietijzeren stortbak boven het toilet. In de volksmond was dat de plee met zo’n grote geëmailleerde waterkan die we voor het naspoelen gebruikten van Neerlandia of de Ferro uit Gaanderen. Het water in die kan bevroor bij ons in de winter omdat onze toiletruimte in de onverwarmde bijkeuken was. Ik weet nog goed dat mijn moeder ooit tegen mijn vader zei; ‘wat zat je toch lang op de WC’. Mijn pa antwoorde: ‘Mien kont zat vastgevroren an de bril’.
Als wij wilden ontdooien gingen we in de keuken tegen het kookfornuis van Pelgrim aan staan, ook mochten wij onze bevroren voeten op de openliggende ovendeur leggen. Pelgrim adverteerde destijds met de slogan: ‘Pelgrim fornuizen; de voordeligste manier van koken en bakken’.
Rond 1950 beweerde men al dat hun haardkachels voor veertig procent brandstof besparing zorgde. Wij gingen twee keer per jaar naar de coöperatie om cokes, turf, eierkolen en antraciet nummertje vier te halen. Na het storten van de wintervoorraad mochten we toen nog gewoon Zwarte Piet genoemd worden.
Onze ouders gebruikten net als de meeste mensen veel ijzeren artikelen. Asbakken, voorraadpotten, emmers, teilen, centrifuge en wasmachines... Alles, made in Gaanderen, geen wonder omdat daar in 1689 de eerste hoogoven in Nederland verrees. Op de expositie las ik dat Gaanderen in 1828 slechts 264 inwoners had. Er werkten rond de vijftiger jaren tegen de duizend mensen bij de ijzerindustrie in het dorp. Vlak bij de Ferro ligt het in de volksmond bekende Ferrobosje. De opgroeiende pubers uit het dorp kenden die zandverstuivingsbult van het spelen en later van het vrijen. Wie weet hoeveel ‘ontwerptekeningen’ er vroeger in het Ferrobosje zijn bekeken.
Gaanderen telt inmiddels zo’n 5.700 inwoners. Prima dorp met prima artikelen en inwoners waarvan de meesten uiteraard: Made in Gaanderen.

Goed gaon

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant