Kruisberg in boek ‘Grootste bankoverval aller tijden’

26 maart 2022, 18:19 Cultuur

DOETINCHEM - Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring.

De leider daarvan is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en gezocht door de nazi’s. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash.
Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Winston Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn.
De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Een beruchte oud-Gestapo officier van de Sicherheitsdienst krijgt de leiding over het onderzoek. De jacht is begonnen…
‘Het verhaal over de bankroof is legendarisch, er werd in mijn jeugd al over gesproken’, zegt auteur Frank Krake. ‘Maar harde feiten ontbraken. Daarom ben ik vijf jaar geleden met mijn onderzoek gestart. Veel details uit het verhaal ontdekte ik pas in 2021, toen gesloten archieven na 75 jaar hun geheimen eindelijk prijs gaven.
‘De Nederlandsche Bank in Almelo werd overvallen door een verzetsploeg om met het geld de spoorwegstaking te financieren. Ze maakten 46 miljoen buit, hetgeen de Duitsers een doorn in het oog was. Op dat moment was de SS-er Gerbig kommandoführer van de Sicherheitsdienst in Almelo. Na twee weken intensief jacht te hebben gemaakt op de bankovervallers heeft hij uiteindelijk succes. De nazi’s pakken zeven verzetsstrijders op en zetten ze vast in de speciale gevangenis van de Sicherheitsdienst op De Kruisberg in Doetinchem’, vertelt de auteur.
‘Daar hebben ze twee maanden gevangen gezeten. Ik heb zeer indrukwekkende verhalen en getuigenissen gevonden over die periode. Ook een nog hele jonge ooggetuige van destijds, de zoon van de gevangeniskapper, wist belangrijke informatie te geven. Verzetsvrienden hebben meerdere pogingen gedaan hun maten te bevrijden. Daarvoor zijn briefjes naar buiten gesmokkeld die ik heb weten terug te vinden’, aldus Krake. ‘Daarmee speelt De Kruisberg een prominente rol in het boek. Meerdere hoofdstukken in het boek beschrijven wat daar is gebeurd destijds.’
Het boek ligt vanaf afgelopen week in de winkel.