‘Het stikt hier van de mooie types waar je boeken over vol kunt schrijven’

ULFT - Na acht jaar is de debuutroman ‘De Beesten’ van geboren Ulftenaar Gijs Wilbrink (38) af. Hoewel hij volgend jaar langer in Utrecht woont dan hij ooit in de Achterhoek heeft gewoond, speelt het boek zich voor het grootste gedeelte wel hier af. “En voor ongeveer 10% in Utrecht, zo kunnen mensen in de stad er ook wat mee.”

Door Bart Sollman

Wilbrink neemt plaats in het Schaftlokaal, het is bijna weekend en al na vieren. De koffie wordt overgeslagen en er komt gelijk een biertje op tafel. Zijn broek en schoenen zitten onder de modder en hij heeft een lange dag achter de rug. Als hij over het boek begint te praten gaat hij stralen. Het is nu eindelijk klaar om aan de wereld getoond te worden.

‘De Beesten’ gaat over twee generaties van de beruchte familie Keller die in een fictief Achterhoeks dorp leven “Het dorp is een beetje een mix van Ulft, Gendringen en Megchelen. Als je elementen van die dorpen samenvoegt heb je het perfecte dorp voor een boek.” De bossen en het buitenaf liggen komt van Megchelen, de twee kerken van Gendringen en een ijzergieterij en de Strang van Ulft. 

Feest van herkenning
Mensen uit de streek zullen het boek als een feest van herkenning ervaren, zegt Wilbrink. “Er zitten heel veel knipogen naar bestaande plaatsen in. Zo is er een nieuwjaarsparty bij café Ter Woerd en gaan mensen met de discobus naar discotheek ‘t Olde Wiel. Die laatste is een mix tussen de Olde Beth en de Radstake. Inclusief de paardenstallen waar iedereen wel herinneringen aan heeft.”

Vooral dat laatste zorgde voor bijzondere gesprekken met uitgever Thomas Rap. “Ik kreeg complimenten dat het gedeelte over de paardenstallen goed bedacht was. Toen ik vertelde dat het niet verzonnen was, maar het er in het echt ook zo aan toe ging, zag ik wat schrik, haha.”

Persoonlijk
Hoewel het boek niet autobiografisch is, zijn een aantal aspecten Wilbrink niet vreemd. Eén van de hoofdpersonages, Isa Keller, verhuist bijvoorbeeld naar Utrecht om daar te studeren. Net als de schrijver zelf. “In vroege versies woonde Isa in Amsterdam, maar dat vond ik te clichématig, alles speelt zich altijd al af in de hoofdstad. Toen heb ik er maar Utrecht van gemaakt.” Ook zitten Isa en Wilbrink beiden in de punkscene. Het verhaal speelt zich echter af in de jaren negentig.

“Het grote verschil is wel dat Isa echt wegvlucht uit het dorp, dat heb ik nooit gedaan.” Wilbrink gebruikt zijn roman dan ook om af te rekenen met het wegvluchten. “Ik woon nu al lang in Utrecht, maar ik voel me nog steeds een Achterhoeker. Als je ver genoeg uitzoomt zie je pas hoe bijzonder deze plek is.”

Wilbrink deed dus acht jaar over dit boek, de laatste twee jaar erg intensief. “Het grote voordeel was dat ik elke week even in Ulft kon zijn. Herinneringen ophalen en met mensen over van alles praten.”

Platteland
Er zijn nog weinig Nederlandse boeken die zich echt afspelen op het platteland. Dat vindt Wilberink gek. “Mensen houden van verhalen die zich afspelen op het platteland, kijk alleen al naar Fargo of Breaking Bad.” De Achterhoek en specifieker de gemeente Oude IJsselstreek leent zich volgens de schrijver dan ook perfect voor een spannend verhaal.

Neem nu de familie Keller, elk dorp heeft wel zo’n familie volgens Wilbrink. Een beruchte familie waarmee je liever niet geassocieerd wilt worden. “Het stikt hier van de mooie types waar je boeken over vol kunt schrijven. Veel personages en situaties zijn gebaseerd op dingen die ik echt heb gezien in Ulft.” Ook de sterke verhalen van familie over vroeger hebben een grote rol in het boek.

“Iedereen kent ook wel een iets oudere vrouw die altijd weet wat er speelt in het dorp, door blijft ratelen en eigenlijk geen verhaal afmaakt”, zegt Wilbrink. Dat zijn de unieke types die het boek net even wat herkenbaarder maken. “Ik wilde per se dat er wat Achterhoeks gesproken werd in het boek. Het is dan ook die roddeltante geworden die echt alleen maar plat praat.”

Hans Keuper
De in Utrecht wonende Achterhoeker spreekt zelf een aardig woordje plat. Ook is hij na al die jaren zijn accent nog niet verloren. Maar goed Achterhoeks schrijven was nog wel een uitdaging. “Ik dacht: Wie kan me daar nou bij helpen?”, zegt Wilbrink “Al snel kwam ik tot de conclusie dat dat maar één iemand kan zijn. Hans Keuper, de zanger van Boh Foi Toch.”

Zo stond Wilbrink bij Hans Keuper op de stoep een papieren vol zinnen in het plat en keken ze samen de spelling na. “Dat was wel echt tof. Keuper is echt wel een idool voor me.” Uiteindelijk had Keuper op bijna elke zin wel iets aan te merken maar dat deert Wilbrink niet. 

Ook Hans’ vrouw Rita heeft een bijdrage geleverd aan de roman. De typisch Achterhoekse gerechten die voorbij komen in het verhaal komen regelrecht uit het kookboek ‘Potdeurmekare’ waar zij de recepten voor aanleverde. Vanwege deze bijdragen mag het echtpaar Keuper tijdens de boekpresentatie het eerste exemplaar in ontvangst nemen.

Wilbrink ziet het boek echt als een ode aan de Achterhoek, of misschien wel speciaal de Oude IJsselstreek. “In het begin van het boek komen zeker alle vooroordelen die mensen hebben over de regio voorbij. Gaandeweg het verhaal probeer ik al die vooroordelen uit de wereld te helpen.”

Thomas Rap
Wilbrink vindt echt dat er wel wat meer aandacht naar de wereld buiten de randstad mag gaan. Uitgeverij Thomas Rap waar hij zit draagt hier in ieder geval aan bij. Maar liefst drie Ulftse schrijvers werken met de uitgever.

Hoewel het verhaal zich heel duidelijk afspeelt in de Achterhoek is het volgens Wilbrink voor iedereen die in de buurt van de grens woont herkenbaar. “Ik hoorde zelfs van mensen die aan de Belgische grens wonen dat ze het herkenbaar vonden. Dit is eigenlijk een boek waar iedereen die niet in de Randstad is opgegroeid zich in zou moeten kunnen verplaatsen.”

Boekpresentatie
De boekpresentatie vindt zondag 30 oktober plaats bij boekwinkel Raadgeep en Berrevoets in Doetinchem. Naast Hans en Rita Keuper is Kevin Raayman van de Boetners ook aanwezig voor muzikale begeleiding.